De tv uitzending van Kassa op 16 oktober heeft heel wat onrust veroorzaakt in de gokwereld. De aflevering was namelijk gewijd aan de campagne van TOTO, casino exploitant van de Nederlandse Overheid. Verschillende personen, waaronder Kamerlid Mirjam Bikker (CU), de Jellinek kliniek, en Dr. Bosman van de Tilburg University, wierpen hun licht op de campagne, genaamd ‘Koning TOTO’. Ze waren niet onverdeeld positief.
De geschiedenis van de Koning TOTO Campagne
Nu is de Koning TOTO-campagne niet van gisteren. De Nederlandse Loterij en reclamebureau TBWA\NEBOKO hebben deze campagne al in 2018 in de markt gezet en het was meteen een succes. TBWA\NEBOKO wilde namelijk TOTO van zijn stoffige imago verlossen en zei hier het volgende over:
“Sportweddenschappen lijken ingewikkeld te zijn. Een nogal obscure game voor de kenners, die je helemaal alleen speelt. We moesten Toto weer sociaal en leuk maken. We moesten duidelijk maken dat het niet om je kennis van sport of weddenschappen gaat, maar om het feit of je het beter weet dan je vrienden! Want dat maakt je Koning Toto. Koning Toto symboliseert als concept het tijdloze ‘opscheppen’ dat mannen onder elkaar doen, ongeacht hun leeftijd. We speelden in op deze aangeboren drang van mannen om met elkaar te concurreren door ze uit te dagen om te spelen en Koning Toto te worden. In toon en stijl gingen we voor een kruising tussen voetbal en hiphop: twee overlappende en populaire domeinen in onze doelgroep. Koning Toto Royston Drenthe en zijn opvolger Donnie belichamen Koning Toto en dagen de doelgroep op tv, radio, op online video's, op POS, in (D)OOH uit om hen (en alle anderen) te verslaan en Koning te worden. Door dit te doen, maken ze Toto onderdeel van de millennium cultuur.”
Voormalig voetballer Royston Drenthe werd dus in 2018 de allereerste Koning Toto. Daarna werden Jan Boskamp, Sjaak Swart en rapper Donnie tot Koning gekroond. En in 2020 kreeg Andy van der Meyde, oud-voetballer van Ajax en het Nederlands Elftal de kroon.
De afgelopen jaren is Koning TOTO echter herhaaldelijk onderwerp van scherpe kritiek geweest. Arjen Lubach maakte gehakt van de campagne in 2019, en snel volgde de politiek met kamervragen.
TOTO heeft uiteraard gepoogd ‘damage control’ te plegen door in 2020 een niet onaardige campagne rondom bewust spelen te voeren, genaamd “Lessen van Nathan”:
"Alleen zeggen dat je verantwoord moet spelen is niet genoeg. We geven jou concrete tips om meespelen met TOTO leuk te houden. En wie kan dat beter dan onze mental coach Nathan Rutjes!"
Het jaar daarop in juni 2021 werd Wesley Sneijder de nieuwe Koning TOTO. Vervolgens brak de kritiek weer flink los.
Waar komt die kritiek nu feitelijk op neer en wat werd er zoal gezegd in de aflevering van ‘Kassa’? Unaniem waren de sprekers het erover eens dat de reclames van de TOTO niet kunnen.
Cultuurtheoloog Frank G. Bosman van Tilburg University, zelf overigens fervent gamer en publicist over o.a. de relatie tussen God en games, zei dat hij de houding van de overheid nogal immoreel vond om “zoveel mogelijk mensen aan dat gokken te brengen.” Zijn visie op de zaak is zwart-wit: door uitgebreid campagne te voeren creëer je nieuwe gokkers en dus ook gokproblemen.
Jellinek gaat, bij monde van Floor van Bakkum, manager preventie, nog een stap verder in haar kritiek en vindt dat TOTO door haar gebruik van influencers en BN-ers, wel erg de grens van het aanvaardbare opzoekt. Jellinek zou het liefst een geheel verbod op gokreclames zien.
TOTO bracht naar aanleiding van de kritiek een schriftelijke verklaring uit waarin zij stelde de TOTO haar reclames niet “op jongvolwassenen van 24 jaar en ouder” richt. Nu gebruikt TOTO inderdaad geen actieve sporters en ook geen Bekende Nederlanders van onder de 24 jaar. Verder doet TOTO er alles aan om binnen aan de Nederlandse regelgeving te werk te gaan.
Wel of niet gokreclames toestaan?
Mirjam Bikker, kamerlid voor de CU (die overigens fel gekant was tegen de Wet Kansspelen op afstand en ook tegen de wet stemde) vond dat de cijfers laten zien dat de meeste gokverslaafden die bij Jellinek aankloppen, bij TOTO zijn begonnen. En daar ligt dus een verantwoordelijkheid voor TOTO, die ze vooralsnog niet oppakken.
Ook was Bikker ontevreden over het verbod op TV-reclames voor 21.00 uur. Dat is wat haar betreft niet afdoend, want jongeren gaan echt niet na de eerste helft van een voetbalwedstrijd naar bed. Zij worden hoe dan ook blootgesteld aan gokreclames, aldus Bikker.
De aanname waaronder gokreclames toegestaan worden, is dat je daarmee voorkomt dat gokkers afglijden naar de illegale aanbieders waar geen toezicht op is. De politieke partijen die voor gokreclames stemden, zijn er echter van overtuigd dat reclames voor het legale online casino gewenst zijn om de zogenaamde ‘kanalisatiedoelstelling’ van 80% te halen.
Door veel verschillende partijen is gewezen op de noodzaak voorzichtig en verantwoord om te gaan met het aanbieden van reclames. Maarten Haijer (EGBA) wees al op de noodzaak tot zelfregulering. Ksa voorzitter René Jansen benadrukt ook regelmatig dat een teveel aan gokreclames sociaal-maatschappelijk niet gewenst is.
