Vorig jaar heeft het Trimbos-Instituut onderzoek gedaan naar videogames en het effect van deze videospellen op kinderen. Alexandra van Huffelen (Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties), heeft hier nu op gereageerd.

Meer Casino’s

Hoop op verbod Loot Boxen

De betrokken ministers denken dat het mogelijk is om middels het Europees consumentenrecht tot een verbod op lootboxes in games te komen.

Onderzoek Trimbos- Instituut

Het onderzoek van Trimbos had de titel ‘Behavioral design in video games: A roadmap for ethical and responsible games that contribute to long-term consumer health and well-being‘  en onderzocht met name het verslavende karakter van games en hoe de spelmakers dit faciliteren. 

Het gamen blijkt uiterst populair onder kinderen; 89% van de basisschoolkinderen speelt online games en bij de middelbare schoolkinderen is dit 75%. De coronaperiode heeft ook ertoe bijgedragen dat online gamen een enorme vlucht heeft genomen.

Ook positieve geluiden over Lootboxen

De staatssecretaris  benadrukt in haar stukken naar de Kamer niet alleen de negatieve gevolgen van games, maar ze stipt ook de positieve werking ervan aan. Namelijk dat de spellen ook bijdragen aan een verbetering van het probleemoplossend vermogen bij jongeren, dat het het ruimtelijk inzicht versterkt en depressies tegengaat.

De negatieve effecten van videogames zijn echter dermate groot, dat ze aangepakt moeten worden. De grote risico’s voor de mentale en lichamelijke gezondheid, de gok- en gameverslaving die op de loer liggen, noodzaken een stevige aanpak:

“Daarom zet ik stevig in op veilige digitale producten en diensten voor kinderen. Eerder is de Code kinderrechten online tot stand gekomen die handvatten biedt om bij het ontwerpen van digitale producten en diensten het belang van het kind voorop te stellen. Deze code wordt onderdeel van een meer integrale aanpak, waarbij ook de Europese ontwikkelingen een rol spelen.”

Alexandra van Huffelen

Online kinderrechten

Begin 2023 komt er een voortgangsbrief naar de Tweede Kamer, waarin de huidige stand van zaken zal toegelicht worden, en hoe de online kinderrechten gewaarborgd zullen gaan worden.

Loot boxes

In een eerste reactie op het rapport laat van Huffelen weten dat er genoeg aandacht moet zijn voor de risico’s van online gamen. Ze noemt met name de rol van de in-game cultuur, waar er volgens haar sprake is van toxische gemeenschappen en vrouwonvriendelijk gedrag. Ook wordt gok- en gameverslaving aangewakkerd door de manier waarop de spellen zijn ontworpen.

De spelmakers maken slim gebruik van het psychologische concept ‘behavorial design’ om het gedrag van de spelers te sturen. Voorbeelden zijn:

  • Het aanbieden van tijdelijke evenementen die de speler onder druk zetten (‘dit mag je niet missen’);
  • Algoritmen die de beleving van de game sturen;
  • Het opzettelijk aanbieden van frustrerende games om de speler aan te zetten tot nieuwe aankoop; 
  • Het opzettelijk aanbieden van games die ‘goed gedrag’ belonen (zoals aankopen). Eén van deze aankopen zijn de ‘lootboxes’.  Dit zijn kistjes die spelers kunnen kopen, maar waarvan ze niet op voorhand weten wat er in zit. 

Motie Bontebal

De link met gokken ligt er en CDA-Kamerlid Henri Bontenbal diende een tijdje terug een motie in om deze loot boxes te verbieden. Van Huffelen is het eens met Bontebal:

“De technieken die worden ingezet om gebruikers te verleiden lootboxes aan te schaffen en te openen kunnen een verslavend karakter hebben.”

Van Huffelen

Rechtzaak over lootboxes

Electronic Arts (EA), maker van de FIFA-spellen, heeft recent een rechtszaak van de Kansspelautoriteit gewonnen over deze lootboxes. Volgens de Kansspelautoriteit waren ze een kansspel en dus moest het bedrijf daarvoor een kansspelvergunning hebben. EA stapte vervolgens naar de rechter en kreeg gelijk, omdat lootboxes geen spel op zich waren en dus niet aangemerkt konden worden als kansspel.

Verbod op lootboxes niet via Kansspelwet

Om die reden kan een verbod op lootboxes dus niet geregeld worden via de Nederlandse kansspelwet. Nu kijkt men naar de mogelijke toepassing van het Europees consumentenrecht. Veel games worden immers gemaakt in het buitenland en om die reden is een internationale aanpak vereist.

Ook is de route via de verslavingswetgeving bekeken. Volgens Van Huffelen is die echter teveel toegespitst op fysieke zaken zoals drugs. Bovendien is de verslavingswetgeving een nationale wet en die is bij online games makkelijk te omzeilen via bijvoorbeeld een VPN-verbinding.

Europees consumentenrecht

De richtlijn ‘oneerlijke handelspraktijken’ binnen het Europees consumentenrecht is  wellicht een handig vehikel voor het gewenste verbod. De Europese commissie heeft een consultatie ingediend over consumentenbescherming in de online omgeving. 

De Nederlandse Minister van Economische Zaken en Klimaat zal aan de Europese Commissie voorleggen of loot boxes kunnen worden opgevat als ‘oneerlijke handelspraktijk’.  Dit zal de minister doen voor loot boxes, maar ook voor ‘pay-to-win’ (kans op winnen door bepaalde aankopen) en het gebruik van digital currencies in de online gokwereld.

Mochten lootboxes verboden worden, dan zullen de game-makers ongetwijfeld veranderingen aanbrengen aan de spellen. Waar dat toe zal leiden is voorlopig koffiedik kijken.